Η αρχιτεκτονική της Οικίας Λαζάρου Κουντουριώτη

Η επιβλητική εξωτερική όψη και το ιδιόμορφο εσωτερικό του υδραίικου αρχοντικού εντυπωσιάζει τον επισκέπτη.        

 

Η οικία του Yδραίου πρόκριτου Λαζάρου Κουντουριώτη, χτισμένη την εποχή της ναυτικής ακμής του νησιού, δεσπόζει στη δυτική πλευρά του όρμου της Ύδρας. Ο σημερινός επισκέπτης εντυπωσιάζεται από την επιβλητική εξωτερική όψη και το ιδιόμορφο εσωτερικό του υδραίικου αρχοντικού.

Λόγω της κλίσης του εδάφους, το σπίτι εδράζεται από την πλευρά του λιμανιού σε μεγάλο κατώι με εμφανή λιθοδομή και οχυρωματικό χαρακτήρα. Ο βασικός κτηριακός όγκος είναι σχήματος «Π» (ισόγειο και άνω όροφος), με μικρές προσθήκες για τους βοηθητικούς χώρους κατά μήκος της δυτικής πλευράς.

Η αυλή είναι στρωμένη με πλάκες από άσπρο και μαύρο μάρμαρο και προσφέρει πανοραμική θέα. Κτιστή σκάλα με μαρμάρινα σκαλοπάτια ανεβαίνει από την κεντρική αυλή στον εξώστη (loggia) του άνω ορόφου. Στον τοίχο κάτω από τη σκάλα βρίσκονται εντοιχισμένες οκτώ μαρμάρινες επιτύμβιες στήλες, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής ενώ κάτω από τη σκάλα υπάρχει και το μαρμάρινο στόμιο της πρώτης από τις δύο στέρνες του σπιτιού.

Οι επιχρισμένες προσόψεις του κτηρίου, στο χρώμα της ώχρας, διαρθρώνονται από το οριζόντιο διάζωμα, τους εντοιχισμένους πεσσούς στο άνω επίπεδο και τις οδοντωτές γρηπίδες της στέγης με τις σταγόνες. Τα παράθυρα είναι τοποθετημένα συμμετρικά και οι κτιστές υδρορρόες φέρουν κάθετες ραβδώσεις που παραπέμπουν σε αρχαίους κίονες. Κύριο διακοσμητικό στοιχείο αποτελούν οι τρεις λεπτοί μαρμάρινοι κίονες στον εξώστη.

Το κατώι αποτελείται από μεγάλους χώρους που χρησίμευαν ως αποθήκες, κελάρι, στάβλοι, πλυσταριό, ζυμωτήριο, χώρος υγιεινής. Χαρακτηριστικοί είναι οι μεγάλοι φούρνοι. Η είσοδος στο κατώι ήταν ανεξάρτητη του κυρίως σπιτιού, αλλά η επικοινωνία προς τα πάνω εξασφαλιζόταν και με τη στενή και απότομη σκάλα που οδηγεί στο μαγειρείο του ισογείου. Το ενδότερο τμήμα του υπογείου καταλαμβάνεται από τις δύο μεγάλες στέρνες.

Η κύρια είσοδος του ισογείου βρίσκεται στην εσωτερική πλευρά της κεντρικής αυλής, απέναντι από την αυλόθυρα. Ο μεγάλος προθάλαμος, μαζί με τους χώρους που εκτείνονται στα ανατολικά και τα δυτικά, σχηματίζει φαρδύ διάδρομο. Στον προθάλαμο δεξιά βρίσκεται και το μαρμαρόγλυπτο στόμιο της δεύτερης στέρνας. Οι ξύλινες οροφές κοσμούνται με ποικίλα απλά γεωμετρικά σχέδια. Τα δάπεδα είναι πλακόστρωτα, στον προθάλαμο με λευκά και μαύρα μάρμαρα όπως της αυλής, και στα δωμάτια με κεραμικές πλάκες. Στο μικρότερο από τα δωμάτια του ισογείου βρίσκεται και το μοναδικό τζάκι του σπιτιού.

Στο βάθος δεξιά (δυτικά) βρίσκεται το μαγειρείο με τη μεγάλη εστία και την καταπακτή του υπογείου ενώ στο διάδρομο πίσω από το μαγειρείο βρίσκεται η πέτρινη σκάλα που ανεβάζει στην βοηθητική εξώθυρα του σπιτιού. Το ξύλινο κλιμακοστάσιο οδηγεί στον άνω όροφο.

Ο άνω όροφος είναι διαρθρωμένος με πιο παραδοσιακό τρόπο, χωρίς διάδρομο. Τα δάπεδα αποτελούνται από μεγάλες ορθογώνιες πώρινες πλάκες και το δωμάτιο στο δυτικό σκέλος του «Π» είχε την παραδοσιακή σε όλη την Ελλάδα μεσάντρα, που σχημάτιζε ξύλινο χώρισμα πλούσια διακοσμημένο, με πόρτα και μεγάλα ντουλάπια. Στο άλλο σκέλος του «Π» (βορειοανατολικά), υπάρχει το μοναδικό δωμάτιο του σπιτιού με ξύλινο δάπεδο. Άξια λόγου είναι και μερικά από τα εντοιχισμένα ερμάρια.

Ελάχιστες πληροφορίες διαθέτουμε για τη χρήση των χώρων. Κατά τα βαλκανικά και οθωμανικά πρότυπα η ιδιωτική ζωή και οι δημόσιες λειτουργίες δεν θα ήταν αυστηρά διαχωρισμένες. Συνήθως οι ανώτεροι όροφοι θεωρούνταν προτιμότεροι για διαβίωση και για υποδοχή ξένων. Πάντως στη διάρθρωση των χώρων του σπιτιού, ειδικά του ισογείου, διακρίνονται και δυτικές επιρροές.

ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΙΜ (Αθήνα)
Σεπτέμβριος - Ιούνιος
Τρίτη - Παρασκευή: 09.00-16.00
Σάββατο - Κυριακή: 10.00-16.00
Ιούλιος- Αύγουστος
Τρίτη - Κυριακή: 10.00-16.00
Ώρα τελευταίας προσέλευσης: 15.30
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΥ
Μόνιμη έκθεση: κανονικό 10 €, μειωμένο 5 €
Περιοδικές εκθέσεις: κανονικό 10 €, μειωμένο 5 €
Ενιαίο: κανονικό 15 €, μειωμένο 8 €
Ελεύθερη είσοδος: 2η Κυριακή κάθε μήνα (Νοέμβριος-Φεβρουάριος), 25η Μαρτίου, 18η Μαΐου, 28η Οκτωβρίου
ΠΩΛΗΤΗΡΙΟ
Το Πωλητήριο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου εξυπηρετεί τους επισκέπτες από Τρίτη έως Κυριακή και ώρες 09:00-16:00.